Położenie i demografia a rozwój miasta
O położeniu Przemyśla można dyskutować bez końca, że jest zlokalizowany na siedmiu wzgórzach, że leży u styku kilku krain geograficznych, że jest początkiem lub końcem Karpat, że jest bramą do Bieszczad, że przecina go wstęga wijącego się Sanu, że ma jeden z nielicznych pochyłych rynków i że przez stulecia zajmował strategiczne znaczenie militarne właśnie ze względu na to specyficzne położenie. Dzięki temu przeżywał lata świetności ale też i upadku.
Po roku 1944 w wyniku ustaleń jałtańskich i wytyczeniu nowych granic państwa polskiego, Przemyśl stał się miastem peryferyjnym, leżącym daleko od stolicy ówczesnego województwa rzeszowskiego zaś blisko granicy Związku Radzieckiego od którego nasz kraj był całkowicie zależny. Wszelkie inwestycje strukturalne musiały być uzgadnianie za wschodnią granicą co uniemożliwiało ekspansywny rozwój, tym bardziej, że władze wojewódzkie nie kwapiły się na finansowanie dużych przedsięwzięć, a jedynie małe i średnie jak min. Fanina, Płyty Pilśniowe czy rozbudowa Polnej.
Przemyśl mozolnie i powoli odbudowywał się po zniszczeniach wojennych, aż przyszedł rok 1973 a miasto awansowało na stolicę województwa przemyskiego. Była to szansa ale tylko pozornie, gdyż bliskość granicy dalej uniemożliwiała oczekiwany rozwój. Jedynie suchy port przeładunkowy Żurawica - Medyka miał znaczenie strategiczne, ale samo miasto niewiele zyskało. Z największego ośrodka miejskiego pomiędzy Krakowem a Lwowem z okresu międzywojennego miasto stało się jednym z wielu średniej wielkości miast południowo-wschodniej Polski. Po roku 1999 i utracie statusu miasta wojewódzkiego następuje zubożenie decyzyjności a miasto staje się jedynie ośrodkiem powiatowym.
Jest jeszcze jeden czynnik związany z położeniem mający wpływ na rozwój miasta, a mianowicie niewielkie skupiska osad ludzkich wokół Przemysła. Wystarczy spojrzeć na mapę nie tylko pod kątem krajoznawczo turystycznym, drogowym, geodezyjnym ale pod kątem administracyjnym z uwzględnieniem gęstości zaludnienia. Na wschód od granic miasta jest zaledwie kilka niewielkich wsi. Patrząc się w kierunku południowym i południowo-zachodnim generalnie mamy teren podgórski bogato zalesiony z rzadkim osadnictwem. Ziemie nie są zbyt urodzajne a stromizny pól uprawnych nie sprzyjają wydajności.
Uwarunkowania geograficzne i rozwojowe tego terenu sprzyjają migracji młodych ludzi do dużych ośrodków miejskich. Nieco lepiej gęstość osad wiejskich i zaludnienia przedstawia się na północ od miasta. Jedynie te tereny charakteryzują się gęstszą siecią nieco większych wsi z szerszym rolnictwem i drobną produkcją. Jednak część mieszkańców tych terenów ciąży do drugiego niezbyt odległego od ich miejsca bytowania miasta jakim jest Jarosław. To wszystko wpływa na stosunkowo niewielką ilość mieszkańców wokół jądra jakim jest wolne Królewskie miasto Przemyśl. Generuje to określone konsekwencje gospodarczo społeczno rozwojowe a mianowicie mniejszą ilość konsumentów dokonujących zakupów w ośrodku centralnym czy korzystających z usług, szkolnictwa, mniejszą ilość odbiorców wydarzeń o różnym charakterze - kulturalnym, sportowym, turystycznym, religijnym, mniejszą ilość wykwalifikowanych pracowników.
O rozwoju określonej struktury administracyjnej jaka jest miasto w dużym stopniu decyduje demografia nie tylko danego ośrodka ale również demografia terenu, która w przypadku okolic Przemyśla kształtuje się niekorzystnie. Przemysł w stosunku do innych podobnych wielkością miejscowości nie czerpie wystarczających korzyści z przyległego do niego terenu a to przekłada się na jego wolniejszy rozwój. Położenie i demografia naszego miasta to 2 z wielu czynników myjących bezpośredni wpływ na jego funkcjonowanie i perspektywy rozwojowe. W chwili obecnej czynniki te nie sprzyjają Przemyślowi.
Zachęcam do dyskusji o wpływie położenia i demografii miasta na jego rozwój w przeszłości i obecnie , a także w najbliższej perspektywie czasowej.
Mirek Bar